«Լեզվի մասին» օրենքում փոփոխություններ են նախատեսվում․ քննարկում ԱԺ-ում

Հունիսի 12, 2025

Լուրեր կազմակերպություններից

ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարար Ժաննա Անդրեասյանն ԱԺ ԳԿՄՍԵՍ հարցերի մշտական հանձնաժողովի հերթական նիստում ներկայացրել է «Լեզվի մասին» օրենքում փոփոխությունների նախագիծը, որն ավելի վաղ հավանության էր առաջացել ՀՀ կառավարության նիստում:

Ժաննա Անդրեասյանի խոսքով՝ փոփոխությունները կարևոր են և ուղղված են լեզվի կանոնակարգմանը և ինստիտուցիոնալ մեխանիզմների ամրագրմանը: Նախարարի դիտարկմամբ՝ կարևորագույն հարցերից է պետական փաստաթղթաշրջանառության և օրենսդրության մեջ թարգմանված և փոխառված հասկացությունների ու հատուկ անունների կանոնավորումը։

«Սա մի խնդիր է, որի կարգավորման բացակայության ազդեցությունը մենք տեսնում ենք տարբեր ոլորտներում առաջ եկող գործնական հարցերով, որոնք պետության համար ռազմավարական ուղղություններում կարող են նույնիսկ որոշակի խոչընդոտներ առաջացնել»,- ասել է Ժաննա Անդրեասյանը:

Նախարարի խոսքով՝ «Լեզվի մասին» օրենքում փոփոխությունները կոչված են համապատասխան լիազորող նորմի սահմանմանը, որը ՀՀ կառավարությանը հնարավորություն կընձեռի հաստատել պետական փաստաթղթաշրջանառության և օրենսդրության մեջ կիրառվող թարգմանված և փոխառված հասկացությունների ու հատուկ անունների կանոնարկման կարգը, ինչպես նաև համապատասխան հանձնաժողովի ձևավորման կարգն ու աշխատակարգը: ԿԳՄՍ նախարարի խոսքով՝ նպատակն է նպաստել լեզվի զարգացմանը՝ կոնկրետ գործառությունների իրականացման շրջանակում զերծ մնալով անորոշություններից:

Առաջարկվող նախագծով փոփոխություն է իրականացվում նաև «գրական հայերենի կանոնարկում» հասկացության սահմանման մեջ՝ բացի նախկինում գործող սահմանումից ներառելով նաև «գործող զուգաձև կիրառությունների միօրինականացում» արտահայտությունը: Կարևորելով լեզվի կանոնարկման հանձնաժողովի ձևավորման անհրաժեշտությունը՝ Ժաննա Անդրեասյանը նշել է՝ պետական և հանրային կյանքում տարածված լեզվական տարաձևությունները վերաբերում են պետական և հանրային կյանքի տարբեր ոլորտներին: Ուստի, նախատեսվում է լեզվական կանոնարկման աշխատանքներում ներգրավել ոլորտային գերատեսչությունների և փորձագետների, որը հնարավորություն կտա բովանդակային և նպատակային քննարկումների արդյունքում ճիշտ որոշումներ կայացնել:

«Մշակվում է նաև լեզվական քաղաքականության հայեցակարգը, որն առաջիկայում կներկայացվի հանրային քննարկման: Մի շարք միջոցառումներ են ձեռնարկվում, մասնավորապես, հայերենի թվային կենսունակության բարձրացման ուղղությամբ: Առհասարակ, շատ կարևոր ենք համարում հայերենի՝ պետական լեզվի կարգավիճակն ու կարծում ենք՝ այդ պահանջի ապահովումը պետք է ունենա կոնկրետ դրսևորումներ և գործիքակազմեր»,- ներկայացրել է ԿԳՄՍ նախարարը:

Ժաննա Անդրեասյանը պատասխանել է հանձնաժողովի անդամների հարցերին՝ մասնավորապես անդրադառնալով կանոնարկման հանձնաժողովի որոշումների և եզրակացությունների՝ պարտադիր կիրառմանը:

«Լեզվի կոմիտեն այսօր էլ ունի խորհրդատվական դեր, քանի որ արդեն իսկ շրջանառում են տարբեր ուղեցույցներ և բովանդակային փաստաթղթեր, այդ թվում՝ պետական գերատեսչություններին: Բայց խոսքը պարզապես խորհրդատվական դերի մասին չէ: Մեզ համար սկզբունքային էր, որ սա լինի պարտադիր ուժ ունեցող ընթացակարգ: Այն որոշումները, որոնք կկայացվեն հանձնաժողովի կողմից, միանշանակ կլինեն պարտադիր կիրառման համար: Լիազորող նորմով նշված որոշումը վերապահված է Կառավարությանը, որն էլ ունի լիազորություն՝ ընդունելու նորմատիվ իրավական ակտեր, որոնց գործողությունը պարտադիր է այդ գործունեության շրջանակում ներառված մարմինների, գերատեսչությունների համար»,- ասել է Ժաննա Անդրեասյանը՝ ընդգծելով, որ այս մոտեցումը ՀՀ կառավարության համար սկզբունքային հարց է։

ԿԳՄՍ նախարարը նաև ընդգծել է՝ հաջորդ փուլում «Լեզվի մասին» օրենքում շատ ավելի մեծածավալ փոփոխություններ են իրականացվելու, որը բխելու է լեզվական քաղաքականության հայեցակարգից։ Անդրադառնալով նախորդ տարվանից մեկնարկած նախաձեռնություններին՝ Ժաննա Անդրեասյանը տեղեկացրել է՝ աշխատանքներ են իրականացվում «Հայերենը ոչ հայախոսների համար. հայերենի ուսուցման, ստուգման և գնահատման համակարգ» նոր ծրագրի մեկնարկի ուղղությամբ: Հիմք ընդունելով Եվրոպական խորհրդի լեզուների իմացության ու գնահատման ընդհանուր շրջանակը (Common European Framework of Reference for Languages) և նույն շրջանակի հայերեն տարբերակը՝ նախատեսվում է մշակել հայերենի առանձնահատկություններից բխող՝ հայերենի իմացությունը ստուգող և գնահատող վեցաստիճան էլեկտրոնային համակարգ: Նախարարի խոսքով՝ չափորոշիչներն արդեն մշակված են, այժմ առաջադրանքներն են մշակվում, որից հետո համակարգը կգործի: Մյուս կարևոր ծրագիրը, նախարարի դիտարկմամբ, վերաբերում է հայերենի ընթեռնելիությանը: Ընթեռնելիության ինդեքսի մեթոդաբանությամբ այժմ այն փորձարկվում է դասագրքերի միջոցով՝ պարզելու, թե որքանով է դասագրքերի լեզուն հասկանալի և ընթեռնելի կոնկրետ տարիքային խմբերի երեխաների համար: Նախարարը նաև կարևորել է թվային տիրույթում հայերենի ներկայացվածության մեծացմանն ուղղված աշխատանքները: Հանձնաժողովը դրական եզրակացություն է տվել օրենքի նախագծին, որը սահմանված կարգով կընդգրկվի խորհրդարանի հերթական նիստերի օրակարգում:

Նյութի աղբյուրը. ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն