ԿՐԹԱԿԱՆ
ՖՈՐՈՒՄ
ՖՈՐՈՒՄ
ՊԱՇԱՐՆԵՐԻ
ՇՏԵՄԱՐԱՆ
ՇՏԵՄԱՐԱՆ
ՀԵՌԱՎԱՐ
ՈՒՍՈՒՑՈՒՄ
ՈՒՍՈՒՑՈՒՄ
ԻՆՏԵՐԱԿՏԻՎ
ՈՒՍՈՒՑՈՒՄ
ՈՒՍՈՒՑՈՒՄ
ԿԿՏ
ՀԱՄԱԿԱՐԳ
ՀԱՄԱԿԱՐԳ
ԱԺ գիտության, կրթության, մշակույթի, սփյուռքի, երիտասարդության և սպորտի հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախաձեռնությամբ այսօր տեղի է ունեցել «Գիտության և տեխնոլոգիայի դերը Հայաստանի անվտանգության ամրապնդման և տնտեսության զարգացման գործում» թեմայով հանրային քննարկում, որը վարել են ԱԺ նախագահի տեղակալ Հակոբ Արշակյանը և հանձնաժողովի նախագահ Սիսակ Գաբրիելյանը:
Քննարկմանը մասնակցել են ԿԳՄՍ նախարար Ժաննա Անդրեասյանը, Բարձրագույն կրթության և գիտության կոմիտեի նախագահ Սարգիս Հայոցյանը, ԳԱԱ նախագահ Աշոտ Սաղյանը, բուհերի, գիտահետազոտական կազմակերպությունների, «Գիտուժ» նախաձեռնության ներկայացուցիչներ:
Նախարար Ժաննա Անդրեասյանը շնորհակալություն է հայտնել Ազգային ժողովին քննարկման հնարավորության համար՝ նշելով, որ խնդիրները քննարկելու և միմյանց տեսակետներն ավելի լավ հասկանալու հնարավորությունը երբեք ավելորդ չէ: Իր ելույթում Ժաննա Անդրեասյանն անդրադարձել է գիտության ոլորտի զարգացման այն ուղղություններին, որոնք սահմանված են Կառավարության ծրագրով։ «Կառավարության ծրագրով գիտության զարգացմանն ուղղված հիմնական չորս ուղղություններ են առանձնացված: Առաջին ուղղությունը մրցունակ գիտական գործունեության համար նպաստավոր ենթակառուցվածքների ստեղծումն է, և այստեղ էական առաջընթաց ունենք: Մասնավորապես՝ վերջին տարիներին գիտության ֆինանսավորումը շուրջ 280 տոկոսով ավելացել է, և դրա մեծ մասը կազմում են նաև ենթակառուցվածքներին ու գիտական սարքավորումների ձեռքբերմանն ուղղված հատկացումները: Համեմատության համար պետք է նշել՝ եթե 2020 թ. 359 միլիոն դրամ է տրամադրվել գիտական ժամանակակից սարքավորումների ձեռքբերման համար, ապա 2024թ. կատարվել է 4,2 մլրդ դրամի հատկացում: Հատկանշական է, որ այս կապիտալ հատկացումների միջոցով ձևավորում ենք արդիական ենթակառուցվածք, որտեղ կարող են իրականացվել ժամանակակից բոլոր հետազոտությունները: Սա, թերևս, առաջին հերթին մեր երկրում իրականացվող գիտական աշխատանքի և դրա որակի բարձրացման լավագույն գրավականներից է: Այս ուղղությամբ քաղաքականությունը շարունակվում է, և հաջորդ տարվա շրջանակում ևս կապիտալ ծախսերը էական մաս են կազմելու. արդեն իսկ ունենք բավարար թվով հայտեր՝ ստացված գիտական կազմակերպություններից ու բուհերից»,- նշել է Ժաննա Անդրեասյանը:
Նախարարն առանձնակի ընդգծել է, որ ենթակառուցվածքների զարգացման ուղղությամբ ամենամեծ աշխատանքները թեև ուղղված են ակադեմիական քաղաքին, որը նոր միջավայր է ձևավորելու, սակայն որևէ կերպ այն չի կասեցնում ընթացիկ աշխատանքները, որոնք լինելու են շարունակական:
«Բնականաբար, ըստ սահմանված որակական չափանիշների պետք է պատրաստ լինենք ակադեմիական քաղաք գնալու, իսկ դա պահանջում է ժամանակ: Բարձրագույն կրթության և գիտության ոլորտում այս պահին իրականացվող բոլոր աշխատանքները միտված են նրան, որպեսզի այդ նոր միջավայրում ունենանք այն նոր բովանդակությունն ու որակը, որը թույլ է տալու նաև հասկանալ, որ այդ ծրագիրն արդյունավետ է և որակական արդյունքներ է բերում»,- նշել է նախարարը։
Որպես Կառավարության ծրագրի երկրորդ կարևոր ուղղություն՝ Ժաննա Անդրեասյանն ընդգծել է գիտության ոլորտի աշխատողների որակավորման բարձրացման և երիտասարդ կադրերի ներգրավման գործընթացը, որտեղ ևս լուրջ առաջընթաց կա:
«Նախևառաջ, կարևոր ցուցանիշ է գիտական աշխատողների թիվը. գաղտնիք չէ, որ տարիներ շարունակ ունեցել ենք բազային ծրագրերում ընդգրկված գիտական աշխատողների թվի նվազում, որը եղել է ոչ մրցունակ գիտական աշխատանքով զբաղվելու հետևանք: 2022 թվականին մեզ հաջողվել է առաջին անգամ ոլորտում իրականացվող քայլերի հետևանքով ունենալ իրավիճակ, երբ ոչ թե գրանցել ենք գիտաշխատողների թվի նվազում, այլ ավելացում. 296 հոգի ներգրավվել է բազային ֆինանսավորման ծրագրերում: Սա նշանակում է, որ նրանք սկսել են աշխատել գիտական կազմակերպություններում և բուհերի համապատասխան ստորաբաժանումներում, ինչը շարունակվել է նաև 2023 թվականին»,- ներկայացրել է նախարարը:
Ըստ նրա՝ վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ կա մինչև 35 տարեկան երիտասարդ գիտնականների, հետազոտողների մեծ համամասնություն, ինչը նշանակում է, որ իրականացվող ծրագրերը, որոնք նաև գիտաշխատողների աշխատավարձերի բարձրացմանն են ուղղված, տալիս են իրենց արդյունքը:
«Հաջորդ տարվա հունվարի մեկը լինելու է վերջին տարին, երբ արդեն կունենանք 2021թ. սկիզբ դրված և 2022 թ. հունվարից ուժի մեջ մտած բազային ֆինանսավորման ծրագրերում ներգրավված գիտաշխատողների ատեստավորման և աշխատավարձերի նորմավորման քաղաքականության այս փուլի ավարտը: Այստեղ ունենք մինչև 300 տոկոս վարձատրության բարձրացում, որը էապես նպաստում է ոլորտի գրավչությանը, և երիտասարդ գիտնականներն ավելի ու ավելի շատ են որոշում, որ պետության ֆինանսավորմամբ գիտության զբաղվելն իրենց համար ընդունելի ու նախընտրելի ուղեգիծ է: Ընդ որում՝ աշխատավարձերի բարձրացումը վերաբերում է միայն բազային ծրագրերին, և եթե գիտաշխատողը կամ հետազոտողը նաև թեմատիկ դրամաշնորհային որևէ ծրագրի շահառու է, ապա, բնականաբար, դրանով նախատեսված վճարումները գալիս են գումարվելու նրա ընդհանուր եկամուտին, ինչն արդեն բավականին զգալի ամսական ֆինանսավորում է և հնարավոր է դարձնում գիտությամբ զբաղվելն այդ բոլոր ուղղություններով»,-ընդգծել է Ժաննա Անդրեասյանը:
Նախարարի խոսքով՝ առանձին ծրագրեր են իրականացվում՝ խրախուսելու երիտասարդ գիտնականների ասպիրանտական հետազոտությունները, և այդ իմաստով էլ առկա են բավական լավ արդյունքներ: Օրինակ՝ «PostDoc-Armenia» ծրագիրը հնարավորություն է տալիս երիտասարդ հետազոտողներին 12-24 ամսով իրենց հետազոտական աշխատանքներն իրականացնել համակարգում: Ժաննա Անդրեասյանը կարևորել է նաև վերապատրաստման ծրագրերը, որոնք հնարավորություն են տալիս գիտական կազմակերպությունների աշխատակիցներին վերապատրաստվելու աշխարհի լավագույն գիտական կենտրոններում:
«Հաջորդ կարևոր ուղղությունը Կառավարության ծրագրով գիտության ոլորտում պետական ֆինանսավորման արդյունավետության բարձրացումն է. այս ուղղությամբ բավականին աշխատանքներ են արվել՝ վերանայվել են տարակարգերի և ատեստավորման հին մեխանիզմները, և նոր չափորոշիչներ են սահմանվել: E-draft հարթակում հանրային քննարկման ենք ներկայացրել համապետական ատեստավորման ծրագիրը, որի վերաբերյալ մինչև ամսի 29-ն ընդունվում են առաջարկներ: Նոր չափորոշիչների համապատասխան ատեստավորումը նախատեսվում է 2026 թվականին. վստահ եմ, որ այս ատեստավորման գործընթացը բերելու է արդյունավետության բարձրացման նաև այս ուղղությամբ: Հանրային քննարկման է դրված նաև ֆինանսավորման կարգը, որը վերաբերում է բազային, նպատակային, թեմատիկ ֆինանսավորումների բոլոր ուղղություններին: Խնդրում եմ ձեր առաջարկները ներկայացնել նաև ֆինանսավորման կարգի հետ կապված, որը օգնելու է մեզ ֆինանսավորման ձևաչափը դարձնել ավելի տրամաբանական ու այն առավել համապատասխանեցնել միջազգային չափորոշիչներին: Ընդհանուր առմամբ՝ մենք այսօր հասել ենք մի կետի, երբ պետական ֆինանսավորման շուրջ 58,4 տոկոսը բաշխվում է մրցութային ձևաչափով, իսկ 41%-ը՝ ուղիղ հատկացումների միջոցով»,-նշել է նախարարը՝ ընդգծելով՝ միջազգային փորձի ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ սա ֆինանսավորման արդյունավետության լավագույն հավասարակշռությունն է, որը նաև ավելի հաջողված համակարգ ու զարգացում ունեցող երկրներում է գործում:
Ժաննա Անդրեասյանը նաև կարևորել է, որ գիտության ոլորտում ներդրվել է կառավարման միասնական էլեկտրոնային հարթակ, ինչն այս պահին թույլ է տալիս ամփոփ և ամբողջական տեղեկատվություն ունենալ, մոնիթորինգ իրականացնել և խոսել ծրագրերի արդյունավետության մասին:
«Ներկայում աշխատում ենք գիտության զարգացման ռազմավարության մշակման վրա. այս բոլոր աշխատանքներից հետո պետք է հասկանալ՝ որոնք են հաջորդ փուլի թիրախները, և ինչպես ենք առաջ շարժվում: Պլանավորում ենք, որ գիտության ռազմավարությունը պատրաստ կլինի 2025-2030 թվականներին, ինչը կհամապատասխանեցվի նաև Կրթության՝ մինչև 2030 թվականը զարգացման պետական ծրագրի և ակադեմիական քաղաքի տրամաբանության հետ՝ սահմանելով հստակ թիրախներ, որոնք էլ թույլ կտան հասկանալ՝ ինչպես են այս տարբեր բաղադրիչները միասին աշխատում: Մենք երբեք չենք կարող անել ամեն ինչ ու միանգամից. պետք է գիտության զարգացման տրամաբանության մեջ հասկանալ, թե որ ուղղություններում ենք կենտրոնացնում մեր ջանքը՝ ավելի մեծ արդյունք ունենալու համար, որը կհամապատասխանի որոշակի ստանդարտների և կնպաստի հանրային զարգացմանը»,-իր խոսքն ամփոփել է նախարարը:
«Հայաստանի աշխարհագրական դիրքը, առավելություններն ու ավանդույթները հաշվի առնելով՝ ակնհայտ է, որ գիտակրթական, տեխնոլոգիական ներդրումներն են, որ առավելագույն արդյունք կարող են ապահովել: Ուզում եմ մեկ անգամ ևս հավաստիացնել, որ սա կարևորագույն թեմա է մեզ համար, և մենք պատրաստ ենք առավելագույն ջանքեր ներդնել, որպեսզի ճիշտ լուծումների գանք»,-նշել է ԱԺ նախագահի տեղակալ Հակոբ Արշակյանը՝ ընդգծելով, որ սա է հիմնական պատճառը, որ վերջին տարիներին գիտության ոլորտում բյուջետային մեծ հատկացումներ են արվում:
Քննարկմանը ելույթ են ունեցել նաև Բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարարի տեղակալ Գևորգ Մանթաշյանը, Էկոնոմիկայի նախարարության և «Գիտուժ» նախաձեռնության ներկայացուցիչները, այնուհետև հաջորդել է հարցուպատասխանի փուլը: Քննարկման մասնակիցները բարձրացրել են իրենց մտահոգող հարցերը, անդրադարձել ոլորտում առկա խնդիրներին, կարևորել բուհ-գիտություն կապի ամրապնդումը, կրթության որակի բարձրացումը, հանդես եկել առաջարկներով:
Հանդիպման ավարտին Սիսակ Գաբրիելյանը հայտնել է, որ նմանատիպ քննարկումները կլինեն շարունակական: Մասնավորապես՝ տարեսկզբին նախատեսվում է քննարկել «Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» օրենքի նախագիծը:
Նյութի աղբյուրը. ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն
Հարգելի ուսուցիչներ ,սիրով ձեզ եմ ներկայացնում իմ ընտրած թեման՝ «Ֆունկցիայի հասկացությունը » և հուսով եմ ,որ կմասնակցեք թեմայի քննարկումներին, կանեք մեջբերումներ ու առաջարկություններ : Այս թեմայի ուսումնասիրության նպատակն Ստեղծել քննարկման…
«Воспитание — великое дело: оно решает судьбу человека» (Лев Толстой) Каждый просмотренный мультфильм — часть этого воспитания, особенно если он содержит мораль. Уважаемые коллеги, предлагаю важную и увлекательную тему для…
«Воспитание — великое дело: оно решает судьбу человека» (Лев Толстой) Каждый просмотренный мультфильм — часть этого воспитания, особенно если он содержит мораль. Уважаемые коллеги, предлагаю важную и увлекательную тему для…
Նախագծային ուսուցում նպատակ Ծանոթացնել աշակերտներին Հայաստանի Առաջին Հանրապետության պատմական նշանակության գործիչներին, ուսումնասիրել նրանց գործունեությունը: Զարգացնել 10-րդ դասարանի աշակերտների պատմագիտական մտածողությունը, հայրենասիրությունը:: Խթանել աշակերտների ինքնուրույն ճանաչողական գործունեության հմտությունները, նպաստել
Հարգելի ուսուցիչներ, սիրով ձեզ եմ ներկայացնում իմ <<Առցանց գործիքների կարևորությունը ուսուցման գործընթացում>> թեման և սիրով հրավիրում քննարկման: Ժամանակակից կրթական համակարգում առցանց գործիքները դարձել են անբաժանելի մասը՝ բացելով ուսուցման և ուսումնառության…
Conditional sentences are statements discussing known factors or hypothetical situations and their consequences. Complete conditional sentences contain a conditional clause (often referred to as the if-clause) and the consequence. Consider the following sentences:If a certain condition is true, then a particular result happens.I would travel around the world if I won the lottery.When water reaches 100 degrees, it boils.There are four types of conditional sentences.It’s important to use the correct structure for each of these different conditional sentences because they express varying meanings.Pay attention to verb tense when using different conditional modes.Use a comma after the if-clause when the if-clause precedes the main clause.What Are the Different Types of Conditional Sentences? There are four different types of conditional sentences in English. Each expresses a different degree of probability that a situation will occur or would have occurred under certain circumstances.Zero Conditional SentencesFirst Conditional SentencesSecond Conditional SentencesThird Conditional SentencesLet’s look at each of these different types of conditional sentences in more detail.
« Ձևավորող գնահատումը մայրենիի, հայոց լեզվի և գրականության դասաժամերին» դասընթացի նպատակն է աջակցել դասավանդող ուսուցիչներին ձևավորող գնահատում իրականացնելու գործընթացում, մասնավոր օրինակների միջոցով խորացնել գիտելիքը ձևավորող գնահատման ձևերի ու մեթոդների շուրջ և նպաստել գնահատման այս տեսակի գրագետ կիրառության ապահովմանը։
ԵզրակացությունԱյս հետազոտական աշխատանքը մի փոքր ավելի ճանաչելի ու հասկանալի է դարձնում Ավետիք Իսահակյանի «Աբու-Լալա Մահարի» պոեմը: Պոեմի թողած անկրկնելի տպավորությունը պայմանավորված է բանաստեղծի հախուռն, կրակոտ զգացմունքի և փիլիսոփայական խոհերի միասնությամբ:
Մասնագիտական հեռավար վերապատրաստման դասընթաց
Հեռավար ուսուցում 2022—2023 ուսումնական տարի, 5-րդ դասարան
Մուտքի խոսք Էռնեստ Հեմինգուեյի «Ծերունին և ծովը» վիպակը հանրակրթական դպրոցներում ուսումնասիրվում է 8-րդ դասարանում հինգ կամ վեց դասաժամով, որոնցից մեկ դասաժամ հատկացվում է գրողի կենսագրությանը, վիպակի ժանրային առանձնահատկությունների ուսուցմանը: Գրականության դասերին նորագույն մեթոդների ու հնարների հմտորեն կիրառումը մշտապես կարևոր բաղադրիչ է հանդիսացել ուսուցման նպատակին հասնելու համար: Մեթոդների ու հնարների բազմազանության մեջ ուսուցիչը պիտի կարողանա ընտրել թեմային համապատասխանող, համեմատաբար ավելի արդյունավետ, հետաքրքիր, ինչպես նաև սովորողների վերլուծական- քննադատական մտածողությունը զարգացնող միջոցներ, գործիքներ, թվային ռեսուրսներ: Արդյունավետ մեթոդների ընտրությունից է կախված առաջադրված նպատակի իրականացումը: «Ծերունին և ծովը» վիպակի դասավանդման մեթոդները կարող են լինել բազմաշերտ ու ընդգրկուն, ինչպիսին ստեղծագործությունն է: Թեման ուսումնասիրելիս խորհուրդ է տրվում առաջնորդվել ԽԻԿ համակարգով և աշակերտակենտրոն սկզբունքով, ուշադրություն դարձնել խաչվող կամ ընդհանրական հասկացություններին: Եռափուլ համակարգի առանձին փուլերում կիրառել համապատասխան մեթոդներ ու հնարներ, առաջադրանքներ: Դրանք հմտորեն համադրելու և նպատակահարմար կիրառելու դեպքում ուսուցիչը առավելագույն արդյունքի կհասնի:Պարտադիր չէ, որ այս աշխատանքում ընդգրկված բոլոր մեթոդներն ու հնարները կիրառվեն վերջնարդյունքի հասնելու համար: Գրականության ուսուցիչը կարող է դրանցից մի քանիսը հաջողությամբ կիրառել կամ դասը պլանավորելիս համատեղել իր նախընտրած մեթոդի հետ և հասնել ցանկալի արդյունքի:
Հեռավար ուսուցում 2022—2023 ուսումնական տարի, 3-րդ դասարան
